ყურადღების დეფიციტისა და ჰიპერაქტივობის სინდრომი
yuradRebis deficitisa da hiperaqtivobis sindromი – წარმოადგენს ცენტრალურინერვული სისტემის ფუნქციონირების ანუ ნეირობიოლოგიური დარღვევებით გამოწვეულისიმპტომების ერთობლიობას, რომელიც მოიცავს:
q ყურადღების კონცენტრაციის დეფიციტს (უყურადღებობა, გონებაგაფანტულობა)
q იმპულსურობას (უნებლიე ქცევის შეჩერებისა და გაკონტროლების სირთულე)
q ჰიპერაქტივობას (მოუსვენრობა, მოძრაობათა სიჭარბე)
ხშირად თან ერთვის ემოციური მოუმწიფებლობა, აგრესიულობა და დაბალიაკადემიური მოსწრება
რით ხასიათდება ყuradRebis deficitisa da hiperaqtivobis sindromი?
q აr aმთავრებს დაწყებულს, ერთი დაუმთავრებელი ამოცანიდან მეორეზე ხტება
q ხშირად ტოვებს შთაბეჭდილებას, რომ სხვებს არ უსმენს
q ადვილად ეფანტება ყურადღება
q უჭირს ყურადღების კონცენტრაცია ისეთ დავალებებზე, რომლებიც მის ინტერესს არიწვევს, მაგ: საშინაო დავალება,
q ვერ ახერხებს სამუშაოს ორგანიზებას
q ხშირად იცვლის საქმიანობას
q უჭირს მითითების შესრულება
q საჭიროებს მუდმივ მეთვალყურეობას
q ხშირად კარგავს ნივთებს
q აr შეუძლია ლოდინი
q ვერ ემორჩილება განრიგს
q უჭირს ერთ ადგილზე ჯდომა
q ხელებსა და ფეხებს მოუსვენრად ამოძრავებს, ცქმუტავს სკამზე
q ბევრს დარბის, მოუსვენარობს
q უჭირს საკუთარი ჯერის დალოდება
q ყოველთვის მზადაა გასაქცევად
q ხშირად უმიზეზოდ ტოვებს მერხს, საკლასო ოთახს
q მოქმედებს დაუფიქრებლად
q ერევა ლაპარაკში და იჭრება სხვა ბავშვების თამაშის პროცესში, აწყვეტინებს სხვებს
q ხშირად გადაჭარბებულად ბევრს ლაპარაკობს
q ერთვება ფიზიკურად საშიშ ქმედებებში და არ ფიქრობს შედეგებზე
q ზოგ შემთხვევაში აგრესიულია და შემტევი
yuradRebis deficitisa da hiperaqtivobis sindromის ფორმები (ხარისხის მიხედვით)
q სუსტი – უმნიშვნელოდ გამოხატული სიმპტომები, არანაირი, ან მხოლოდმინიმალური ჩამორჩენა სასკოლო და საზოგადოებრივ საქმიანობაში
q საშუალო – გამოხატულია სიმპტომები ან ფუნქციური ჩამორჩენა ,,სუსტსა” და ,,მძიმე”შემთხვევებს შორის
q მძიმე – ჩამოთვლილი სიმპტომების გარდა ვლინდება სხვა სიმპტომებიც: საშინაო დასასკოლო საქმიანობასა და თანატოლებთან ურთიერთობაში
yuradRebis deficitisa da hiperaqtivobis sindromის დიაგნოსტიკური კრიტერიუმები
ქვემოთ ჩამოთვლილი სიმპტომებიდან ექვსი ან მეტი სიმპტომი მაინც უნდა ვლინდებოდესექვსი თვის განმავლობაში იმ ხარისხით, რომ ხელს უშლიდეს ბავშვს გარემოსთან შეგუებაში
უყურადღებობა
q უჭირს ყურადღების გამახვილება დეტალებზე, შეცდომებს უშვებს სკოლისა და საშინაოსამუშაოში
q უჭირს ყურადღების შენარჩუნება დავალების შესრულების ან თამაშის დროს
q თითქოს არ გისმენთ, როცა ელაპარაკებით
q ხშირად ვერ ახერხებს მისდიოს და შეასრულოს მითითებები
q უჭირს სკოლისა თუ საშინაო დავალების ბოლომდე დასრულება
q უჭირს დავალებებისა და მოქმედების ორგანიზება
q თავს არიდებს და არ მოსწონს ისეთი დავალებები, სადაც ფსიქიკური ძალისხმევაასაჭირო
q ხშირად კარგავს ნივთებს
q გარეშე სტიმულირებით ძალზე ადვილად ეშლება ხელი
q ყოველდღიურ ცხოვრებაში ძალიან გულმავიწყია
ჰიპერაქტივობა
q ხშირად ცქმუტავს და ვერ ისვენებს
q ხშირად ტოვებს საკუთარ ადგილს კლასში ან სხვაგან
q სიტუაციისადმი შეუსაბამოდ დარბის და ძვრება ყველგან
q სირთულეები აქვს თამაშის და დასვენების დროს
q სულ მოძრაობაშია
q ხშირად და ძალიან ბევრს ლაპარაკობს
იმპულსურობა
q ხშირად პასუხს წამოიძახებს შეკითხვის დამთავრებამდე
q უჭირს საკუთარი ჯერის დალოდება
q ხშირად იჭრება სხვების აქტივობაში და აწყვეტინებს
ა) უყურადღებობის ან ჰიპერაქტივობა–იმპულსურობის ზოგიერთი სიმპტომი 7 წლისასაკამდე ვლინდება
ბ) ამ სიმპტომების უმეტესობა ორ ან მეტ სხვადასხვა გარემოში ვლინდება
გამოიყოფა yuradRebis deficitisa da hiპeraqtivobis sindromის ორი ტიპი
q უპირატესად უყურადღებო ტიპი _ როცა hiპაქტივობა არ ვლინდება
q უპირატესად ჰიპერაქტიურ – იმპულსური ტიპი – როცა უყურადღებობის სიმპტომებინაკლებად ვლინდება
yuradRebis deficitisa da hiპeraqtivobis sindromის კლინიკური მახასიათებლები
q შემეცნებითი სფერო – ყურადღების ხანმოკლე კონცენტრაცია; ყურადღების იოლიგადატანა; ქცევის შედეგების განჭვრეტის უუნარობა; სწავლის პრობლემები დადაბალი სასკოლო მოსწრება;
q ემოციური sფერო – იმპულსის კონტროლის ნაკლოვანება; სწრაფი აგზნება, აღელვება;დაქვეითებული გუნება–განწყობა; დაბალი თვითშეფასება;
q ქცევითი სფერო – აქტივობის მაღალი ხარისხი; მოძრაობებში შეფერხება და ცუდიკოორდინაცია; სარისკო ქცევების გაnხორციელების მაღალი ტენდენცია;
q ურთიერთობები – ზოგჯერ აგრესიული, ანტისოციალური ქცევების თანხლება;პრობლემები მშობლებთან, მასწავლებლებთან, თანატოლებთან ურთიერთობაში;
q ფიზიკური მდგომარეობა – ძვლოვანი ქსოვილის მოუმწიფებლობა და სხეულისფიზიკური ზრდის შეფერხება; ალერგია; ხშირი რესპირატორული ინფექციები;
yuradRebis deficitisa da hiპeraqtivobis sindromის გამომწვევი მიზეზები
განარჩევენ ამ სიმდრომის მიზეზების ამხსნელ ბიოლოგიურ, ინტრაფსიქიკურ დაფსიქოსოციალურ თეორიებს
ბიოლოგიური თეორიები:
q გენეტიკური ჰიპოთეზა
q ორგანული დეფიციტის თეორია
q ნეიროტრანსმიტერული რეგულაციის თეორია
q ქვეაგზნების ჰიპოთეზა
q ალერგიის ჰიპოთეზა
ინტრაფსიქიკური თეორიები
q უყურადღებობის ჰიპოთეზა
q ჰიპერაქტივობის ჰიპოთეზა
q იმპულსურობის ჰიპოთეზა
q წესების დაცვის დეფიციტის ჰიპოთეზა
ფსიქოსოციალურ თეორიები
q სისტემების თეორია
